Summer FHIT 12: Waarden en normen

Wellicht heb je naar aanleiding van de vorige blog eens nagedacht welke waarden voor jou belangrijk zijn in het leven. Om je te helpen hier een aantal voorbeelden van waardes:

Duidelijkheid, Bescheidenheid, Continuïteit, Integriteit, Discipline, Zelfvertrouwen, Solidariteit, Resultaat, Rijkdom, Waardevrij, Gezondheid, Doelgerichtheid, Liefde, Groei, Nederigheid, Consequent, Humor, Geloof, Inlevingsvermogen, Behulpzaamheid, Kennis, Kwaliteit, Accuratesse, Betrouwbaarheid, Gelijkwaardigheid, Zelfbehoud, Overgave, Puurheid, Rechtvaardigheid, Respect, Passie,  Optimisme, Trouw, Geluk, Persoonlijke ontwikkeling, Geduld, Vriendelijkheid, Eerlijkheid, Zelfbeheersing

Dit zijn bij lange na niet alle mogelijke waarden. Veel waardes krijg je mee uit je opvoeding. Maar naarmate je ouder wordt, vorm je zelf steeds meer eigen waarden. 

Je zou de belangrijkste waarden eens kunnen opschrijven, en vervolgens daaruit de belangrijkste 10 te destilleren. Door deze nogmaals te destilleren kom je tot je belangrijkste 5 kernwaardes. Probeer deze vervolgens eens consequent in het maken van je dagelijkse keuzes toe te passen. Je zult dan snel genoeg merken of ze wel of niet van toepassing zijn.

Maar geen waarden zonder normen. Vaak worden ze in één adem genoemd. 

Maar wat is nu het verschil tussen waarden en normen. 

Een WAARDE is een betekenis gevend ideaal; een overtuiging die je nastreeft of zou moeten nastreven. Het is iets wat JIJ belangrijk vindt.

NORMEN daarentegen zijn concrete gedragsregels, die voortkomen uit die waarden, en die de kaders schetsen waarop je waarden toepast. 

Je kernwaarden vormen je fundament, normen maken de waarden concreet in dagelijkse praktijk. Kernwaardes zijn universeel (kunnen voor iedereen van toepassing zijn). De daarmee verbonden normen zijn daarentegen persoonlijk. Bijvoorbeeld:

  • Waarde: Een gezond leven leiden;
    • Voor de een is de norm helemaal geen alcohol;
    • Voor de ander is de norm 5 dagen per week geen alcohol maar in t weekend drie glazen per dag.
  • Waarde: rijkdom;
    • Voor de een: een miljoen op zijn rekening;
    • Voor de ander: iedere dag een maaltijd.
  • Waarde: Wekelijks voldoende bewegen;
    • Ik ga iedere dag sporten;
    • Ik ga 2 keer per week sporten.

Waar waarden dus niet persoonsgebonden hoeven te zijn, zijn normen dat wel. Het gevaar bestaat dat door de waan van de dag wordt geleefd als je niet volgens je persoonlijke waarden leeft. Je leeft reactief en laat je omgeving bepalen. De kans is groot dat je dan snel neigt iets buiten jezelf de schuld te geven van je situatie geleefd, en dat je daardoor eerder een slachtofferrol aanneemt of uitstelgedrag vertoont. 

Neem als voorbeelden al die mensen die fanatiek beginnen met een dieet, en vervolgens na enige tijd weer afhaken: 

“Ja, t is toch niets voor mij” of “Het was zo lastig voor mijn omgeving”. 

Net zoals waarden krijg je de meeste normen ook mee uit je opvoeding. Als kind leerde je wat “goed” of “kwaad” is, wat “recht” en “krom” is. Ook de sociale omgeving waarin je opgroeit en leeft heeft grote invloed op je normen: de school, de sportclub, de kerk of het geloof en je vriendenkring. En natuurlijk de maatschappij waarin je leeft, denk maar aan hoe om te gaan met bijvoorbeeld vluchtelingen. 

Breng je het allemaal terug naar je persoonlijk omgeving, dan zijn waarden en normen ook van groot belang bij het vaststellen en realiseren van je persoonlijke doelstellingen. 

Stel je hebt het doel in de zomer er strakker en fitter uit te zien. Alvorens je begint aan het traject om dat doel te bereiken is het goed voor je zelf naast je kernwaarden ook een aantal doel-gerelateerde waarden te bepalen. Je zou bijvoorbeeld kunnen kiezen voor de onderstaande eenvoudige voorbeelden van doel-gerelateerde waarden en daaraan gekoppelde normen: 

  • Waarde: consequent trainen – Norm: ik train 3 keer per week in de club;
  • Waarde: afspraak is afspraak - Norm: ik plan de 3 vaste trainingsmomenten in mijn agenda en daar houd ik me aan;
  • Waarde: gezonde kwaliteit – Norm: ik maak elke ochtend een shake met daarin altijd een groentesoort, 2 fruitsoorten, kurkuma en gember;  
  • Waarde: gezonde arbeid/rust-balans – Norm: ik neem minimaal 8 uur per dag tijd voor mijn nachtrust

Dit zijn slechts een paar voorbeelden. Probeer zelf maar eens de volgende stappen:

  1. Bepaal je doel: wat wil je precies bereiken in welke tijd?
  2. Op grond van welke waarden wil je je doel bereiken? 
  3. Welke normen kies je voor elke waarde, zodat je precies weet wanneer je je wel en wanneer je niet aan de afspraken met jezelf houdt.

Je zult merken als je je bewust wordt van de doel-gerelateerde waarden en normen je veel gemakkelijker keuzes zult maken. Waarden en normen geven je namelijk zekerheden waar je op kunt terugvallen. 

Je weet dan hoe je moet handelen of juist niet moet handelen. Daarnaast zal je merken dat je omgeving veel beter zal accepteren indien je consistente keuzes maakt. 

Je blijft zodoende veel meer in je comfortzone en dat voelt prettig op weg naar het realiseren van je doel.


Ook zin om in jezelf te investeren?
Bekijk onze lidmaatschappen